ნაგულისხმევი ყაზახეთში: არსებული სიტუაციის მიზეზები

2024 ავტორი: Howard Calhoun | [email protected]. ბოლოს შეცვლილი: 2023-12-17 10:32

თებერვალში ყაზახეთს შეექმნა პრობლემა: დაიხურა მრავალი გაცვლითი ოფისი და შეწყვიტა სამშენებლო მასალების, კომპიუტერული და საყოფაცხოვრებო ტექნიკის მაღაზიები. 11-ში ქვეყნის ეროვნულმა ბანკმა ოფიციალურად გამოაცხადა, რომ ტენგეს დევალვაცია მოხდა. ყაზახეთის ვალუტა დოლართან მიმართებაში მკვეთრად დაეცა.

თავს დაესხნენ არა მხოლოდ სამომხმარებლო საქონლის ყველაზე პოპულარულ კატეგორიებს, არამედ ქვეყნის საავტომობილო ბაზარს. მან შეაჩერა თავისი საქმიანობა სიტუაციის სტაბილიზაციამდე, ინდუსტრიის უმსხვილესმა დილერებმა მიმართეს ამ ზომას, როგორიცაა Merkur Auto, Bipek Auto და AllurAuto..

მთავრობის ქმედება

ხელისუფლებამ ასეთ კრიტიკულ ვითარებაში ჩარევა არჩია და განაცხადა, რომ არ აპირებს გაძვირების ხელოვნურად შეკავებას ქვეყნის რესურსების ხარჯზე. დოლარის კურსი, რომელიც მაშინ არსებობდა (145-155 ტენგე 1 დოლარზე) ერთდროულად 30-40 პუნქტით გაიზარდა. მოგვიანებით კურსის ზრდა არ შეჩერებულა და დოლარზე 200 ტენგეს მიაღწია..

კაირატ კელიმბეტოვი - მთავარი ყაზახური ბანკის ხელმძღვანელი -მედიას განუცხადა, რომ ახლა ზომები იქნება მიღებული და სიტუაცია აუცილებლად მოგვარდება და ვინც შეეცდება არსებული მდგომარეობის შესახებ სპეკულირებას, მკაცრი სასჯელი ემუქრება. ის გულისხმობდა გადამცვლელებს, რომლებიც ცდილობენ კურსის შენარჩუნებას პირველ პოზიციაზე.

დევალვაციის შედეგები

სიტუაციის დარეგულირების პროცესში ეროვნული ვალუტა 1 დოლარზე 163 ტენგეზე იყო შენარჩუნებული. ამან შეადგინა ინფლაციის 20% გეგმიური 8%-ის ნაცვლად. ვალუტის კურსზე ზემოქმედების ზომების სახით, უნდა შემცირებულიყო ინტერვენციები ეროვნულ ფულში. ანალიტიკოსებმა აღნიშნეს, რომ მათ უნდა ემოქმედათ თითქმის ინტუიციურად, არ იცოდნენ, როგორ მოიქცევა რუსული რუბლი, რომელიც ასევე გავლენას ახდენს ყაზახეთის ეროვნულ ვალუტაზე, ამ სიტუაციაში. მათ აღნიშნეს, რომ გარკვეული სირთულეების მიუხედავად, ქვეყანაში სავალუტო ტრანზაქციებზე შეზღუდვა არ იქნება.

სტაბილურობა და მეტი სტაბილურობა

ყაზახეთს აქვს საკმაოდ სტაბილური პოზიცია, რადგან ის არის ერთადერთი დსთ-ს სუბიექტი, რომელმაც ჩამოაყალიბა ძალიან გრძელვადიანი ეკონომიკური სტრატეგია 2030 წლამდე.

სახელმწიფოს განვითარების ერთ-ერთი ეტაპია მისი შესვლა ვმო-ში. ასევე დაგეგმილია ძალაუფლების მსოფლიო რეიტინგში 50-ე პოზიციაზე დაბალი პოზიციის მიღწევა. რუსეთიც კი უყურებს ყაზახეთის სტრატეგიას გარკვეული თვალსაზრისით. ეს შეინიშნება სტაბილიზაციის ფონდის შექმნის ვითარებაში. ყაზახეთმა ეს სტრუქტურა ჩამოაყალიბა 2 წლით ადრე, სანამ რუსეთის მთავრობა ამ ინიციატივას მიმართავდა. ასეთი ზომები საკმაოდშეუძლია დაეხმაროს კრიზისის სტაბილიზაციას რთულ ეკონომიკურ სიტუაციებში, მათ შორის 2014 წელს ყაზახეთის დეფოლტზე გავლენის მოხდენა.

პროგნოზები

პრობლემები და პროგნოზირებული დეფოლტი ყაზახეთში შეიძლება აღმოიფხვრას ფონდის ხარჯზე. ეს არის ერთგვარი რეზერვი „წვიმიანი დღისთვის“, რაც საშუალებას იძლევა მინიმუმამდე დაიყვანოს ქვეყნის ეკონომიკაში დაძაბულობის რისკები, მათ შორის სოციალური სიტუაციით პროვოცირებული. ეს ფაქტორები შეიძლება მოიცავდეს უძრავ ქონებასა და ძირითად პროდუქტებზე ფასების ზრდას. ეს ზომები უკვე დაეხმარა 2008 წლის საბანკო კრიზისის დროს, როდესაც აშშ-ს იპოთეკური სესხი ძირს უთხრიდა დიდი დეფოლტის გამო.

მაშინ დაზარალდა ყაზახეთის არა მხოლოდ შიდა, არამედ საგარეო ბაზრებიც. ვითარება გლობალური ჩანდა, განსაკუთრებით იმ კონტექსტში, როდესაც დაკარგეს მსოფლიო ძალების ინტერესი ქვეყნის ეკონომიკურ პროგრამებში ინვესტიციების მიმართ. მაგრამ, საბედნიეროდ, ანალიტიკოსების პროგნოზები უფრო მეტია, ვიდრე დამამშვიდებელი. ყაზახეთი შედის აზიის ზონაში, რომელიც უახლოეს 10 წელიწადში სწრაფად უნდა განვითარდეს და შედეგად, დროებითი სიძნელეების მიუხედავად, ბევრ დასავლურ ძალას უსწრებს. ასეთი პერსპექტივები შესაძლებელია, რადგან ქვეყანაში არსებობს უამრავი რესურსი განვითარებისთვის, დასავლეთი კი ზედმეტად კონსერვატიული იყო ბოლო წლებში.

შესაძლო პრობლემები

ყაზახეთის ფინანსური სისტემა პროგნოზირებს რამდენიმე პრობლემას, რომელთა მოგვარებაც, ანალიტიკოსების აზრით, მას შეუძლია. უცხოური ბანკები ყაზახი პარტნიორებისგან ყოველწლიურად დაახლოებით 11 მილიარდ დოლარს ითხოვენ და ამას მინიმუმსესხებისა და სესხების ნაწილის რეფინანსირება და მნიშვნელოვანი, მინიმუმ 70% - ეს არის 2008 წლის 80 მილიარდი დოლარის მთლიანი დავალიანება. ეს მდგომარეობა აუცილებლად აისახება შიდა დაკრედიტების პოზიციაზე, რაზეც დამოკიდებულია ქვეყნის ბიზნეს სტრუქტურების განვითარება. ყაზახეთის დეფოლტი შესაძლოა იყოს საგარეო ვალის სიტუაციის გავლენის შედეგი. ამ ვითარებაში ეკონომიკის განვითარების სახელმწიფო პროექტები შესაძლოა საფრთხის ქვეშ დადგეს. ბანკები აუცილებლად ცდილობენ გაზარდონ სახსრების შემოდინება მოსახლეობის ხარჯზე საპროცენტო განაკვეთების გაზრდით, მათ შორის მცირე ბიზნესისთვის, რითაც გაზრდის ფასებს ყაზახეთში მომსახურების სექტორში.

ვინ ზიანდება?

ყაზახეთის დეფოლტმა ყველაზე ძლიერი გავლენა მოახდინა სამშენებლო მასალების ბაზარზე. ეს მდგომარეობა დიდი ხანია მწიფდება. ქვეყნის ბანკებმა სამშენებლო სექტორში კრიზისი გამოიწვია, რადგან მათ შეწყვიტეს მოსახლეობის იპოთეკური სესხების მხარდაჭერა. მათ არ აქვთ საკმარისი სახსრები, რომ დამოუკიდებლად განახორციელონ იაფი საბინაო პროგრამა და უცხოური ინვესტიციები მნიშვნელოვნად შემცირდა.

დასავლეთ ევროპა და აშშ მზად არიან გასცენ სესხები, მაგრამ იპოთეკური პროცენტი არ დაფარავს მათზე გადახდის ნაწილს. უცხოური სესხების ფასი ძალიან მაღალია, ამიტომ ქვეყანაში იპოთეკური პროგრამები ხელმისაწვდომია მხოლოდ საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომლებისთვის (მასწავლებლები, ექიმები, თანამდებობის პირები და ა.შ.). შობადობის გაზრდის მიზნით გარკვეული სიით დახმარება ეძლევათ ახალგაზრდა ოჯახებსაც. ქვეყნის მასშტაბით ათასობით სამშენებლო ობიექტი უბრალოდ შეჩერდა, რის შედეგადაც უმუშევრობის ზრდაა. მოხდა ე.წგავლენის სფეროები ეკონომიკაში. ზოგიერთი პოლიტიკოსი კმაყოფილიც კია ამ მდგომარეობით, როდესაც დეველოპერების ბაზარზე მხოლოდ უმსხვილესი კომპანიები რჩებიან. ვითარებას ამძიმებდა რიგითი მოქალაქეების პროტესტი, რომლებიც გაყინულ ობიექტებში აქციის მფლობელების როლს ასრულებდნენ. მაგრამ ყველა ღრუბელს აქვს ვერცხლის საფარი, რადგან ბანკები იძულებულნი იყვნენ მეანაბრეებს შესთავაზონ მეტი შემოსავალი მოსახლეობისგან თავისუფალი სახსრების მოსაზიდად, რათა როგორმე გამოესწორებინათ სიტუაცია.

ქვეყნის რეიტინგი

ქვეყანა დაძაბულ ვითარებაშია, თუმცა შიდა ანალიტიკოსები დადებით პროგნოზებს აკეთებენ. ამასთან, მსოფლიო ექსპერტები ვითარების კიდევ უფრო გაუარესებაზე საუბრობენ, რაც ყაზახეთის დეფოლტის ბრალია. თუმცა, ბევრი პოლიტიკოსის აზრით, ეს დროებითი სირთულეებია და ქვეყნის გლობალური მიზნები უბრალოდ ოდნავ უკანა პლანზე გადავიდა. ჯერ კიდევ 2009 წელს მთავრობამ დაახლოებით 4 მილიარდი დოლარი გამოყო სტაბილიზაციის პროგრამებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ ეს მცირეა სტაბილიზაციისთვის, ამის შემდეგ ეკონომიკის უმნიშვნელო ზრდა აღინიშნა.

მთავრობა გვპირდება

მთავრობა გვპირდება, რომ შეძლებისდაგვარად შეაკავებს შემოტევას, არაუმეტეს 10%-იანი ინფლაციის პირობებში. მოსახლეობის ის ნაწილი, რომელიც ყველაზე მეტად დაზარალდება კრიზისისგან, არის გაყიდვებისა და მომსახურების ახალგაზრდა პროფესიონალების, ასევე მცირე ბიზნესის მუშაკებისა და მეწარმეების შედარებით ახალი ფენა. ყაზახეთის ეროვნული ვალუტა შესაძლოა შემოდგომაზე შეჩერდეს, მაგრამ ფასები ერთ დონეზე ვეღარ დაფიქსირდება. ისინი აუცილებლად იზრდებიან, რაც მოსახლეობას გასაჭირში აყენებს. მთავრობა გარანტიას იძლევა, რომ ყველაზე ნეგატიური სცენარით წარმატებული იქნებათავის არიდება. ბანკებისთვის, ამ მდგომარეობამ შეიძლება გამოიწვიოს მასობრივი დახურვა.

ზომები კრიზისიდან გამოსვლისთვის

ყაზახეთის პარლამენტმა მთელი პასუხისმგებლობა დააკისრა მთავრობას და მოითხოვა ყველაზე არასტანდარტული ზომების მიღება. პარლამენტარები სამართლიანად თვლიან სახელმწიფოს სტაბილურობის საფრთხედ იპოთეკური სესხის პროგრამის დახურვას. მათ კარგად იციან, რომ საშუალო მცხოვრები ვერ შეძლებს სახლის ყიდვას მათი ხელფასით, რომელიც საუკეთესო შემთხვევაში აღწევს 700-750 დოლარს..

და ეს, თავის მხრივ, გამოიწვევს ახალ პრობლემებს არა მხოლოდ საცხოვრებლის სფეროში - დაზარალდება მთლიანად ყაზახეთის ეკონომიკა. დეპუტატები ვერ ამართლებენ საბინაო პროგრამების შეწყვეტას და ამ მნიშვნელოვან სფეროში მოსახლეობისთვის სახელმწიფო მხარდაჭერის აღდგენას მოითხოვენ. სამშენებლო ბიზნესისა და საბინაო ბაზრის შეფერხება ასევე საფრთხეს უქმნის ეკონომიკის სფეროებს, როგორიცაა მოპოვების მრეწველობა, რომელიც შეიძლება რაღაც მომენტში ჭარბი წარმოების კრიზისის წინაშე აღმოჩნდეს. ამის გათვალისწინებით, ნედლეულის უცხოური მიწოდება მაქსიმალურად უნდა შემცირდეს, პრიორიტეტი მხოლოდ სახელმწიფო საწარმოებს მიენიჭოს. ამრიგად, შიდა რეზერვები მიმართული იქნება უმნიშვნელოვანესი პრობლემების გადაჭრაზე, რაც, თავის მხრივ, ჯაჭვურ რეაქციას უზრუნველყოფს ქვეყანაში არსებული კრიზისული მდგომარეობიდან გამოსასვლელად. ყაზახეთი იმედოვნებს, რომ წყლიდან მხოლოდ თავისით ამოვა.